PsychologSeksuolog.pl

Najczęściej osoba uzależniona kojarzy się z pijanym, śmierdzącym kloszardem. Nałóg wiążemy z biedą, zaniedbaniem, przemocą fizyczną. Problem z uzależnieniem mają jednak tak ludzie biedni jak i majętni, samotni i w związkach, mężczyźni i kobiety.

Nie tylko alkohol uzależnia. Nałogiem może stać się:

• alkohol,
• tytoń,
• narkotyki, 
• leki przeciwbólowe, antydepresyjne, nasenne,
• kawa, 

ale też pewne zachowania jak na przykład:

• masturbacja,
• seks, 
• zakupy, 
• hazard. 

Bez względu na to, czy uzależnienie jest związane z zachowaniem czy substancją, cierpi na tym kariera zawodowa, życie osobiste i rodzinne, stan zdrowia oraz finansów. Cierpią przez to także bliscy, w szczególności dzieci. Wychowywanie przez rodzica uzależnionego wywiera bardzo silny, negatywny wpływ na najmłodszych. Piętno jest na tyle poważne, że coraz częściej mówi się o dorosłych dzieciach alkoholików (DDA, choć problem nie dotyczy tylko rodzin z problemem alkoholowym).

Mimo pozorów, częstotliwość sięgania po środek nie jest głównym wyznacznikiem nałogu. O uzależnieniu mówimy, gdy występuje:

1. silne pragnienie lub poczucie przymusu zażycia substancji / wykonania określonej czynności - bez względu na to, co się w danej chwili dzieje, po głowie chodzi natrętna myśl, by sięgnąć po środek;

2. trudności w kontrolowaniu zachowania związanego z zażywaniem - mimo innych, wcześniejszych planów, zwykle nie wychodzi poprzestanie na jednej dawce, coraz częściej problem stanowi kontrolowanie rozpoczęcia i zakończenia przyjmowania;

3. fizjologiczne objawy stanu odstawienia - dotyczy przede wszystkim środków psychoaktywnych, ale nie tylko. W czasie abstynencji pojawia się bezsenność lub nadmierna senność, niepokój psychoruchowy, drżenie rąk i tym podobne objawy odstawienia;

4. tolerancja - coraz więcej jest potrzebne do zadowolenia, uspokojenia się czy odurzenia;

5. zaniedbywanie źródeł przyjemności poza środkiem - zdobywanie i przyjmowanie środka zajmuje tyle czasu, że nie starcza go na inne, dotychczasowe zainteresowania czy hobby;

6. używanie mimo szkodliwości - osoba uzależniona kontynuuje swoje zachowanie mimo narastających konfliktów w domu czy pracy, kłótni z osobami bliskimi lub narastających problemów finansowych.

Z uzależnieniem można sobie poradzić. Osoba, która ma problem z nadużywaniem czegoś, może przejąć ster nad swoim życiem tak, by to ona kontrolowała środek, a nie środek ją. Niektórzy są w stanie samodzielnie przezwyciężyć nałóg, inni wolą zapewnić sobie wsparcie profesjonalisty. Terapia uzależnienia jest dostosowana do potrzeb konkretnej osoby. Natomiast w każdej terapii uzależnień pewne cele są wspólne i zwykle niezbędne jest wypracowanie paru elementów. By opis był jaśniejszy posłużę się przykładem osoby uzależnionej od gier komputerowych.

1. Opracowanie metod radzenia sobie z sytuacjami trudnymi, które do tej pory wyzwalały pragnienie czy głód środka. Czyli jeśli do tej pory granie było sposobem na poradzenie sobie z nudą, problemami w szkole czy pracy, to celem spotkań z psychoterapeutą będzie znalezienie innego sposobu spędzania wolnego czasu oraz rozwiązywania problemów.

2. Szersze spojrzenie na środek, dostrzeżenie nie tylko korzyści i przyjemności z zastosowania, ale także konsekwencji. Wielu ludzi nadużywających widzi tylko dobre strony przyjmowania środka. Osoba uzależniona od gier komputerowych zauważa tylko, że dzięki grze czuje się szczęśliwsza, spokojniejsza. Celem terapii jest pokazanie jej, że przez ciągle siedzenie przed komputerem nie starcza czasu na inne przyjemności, od trzech dni nie wstawała z fotela i od dawna nie widziała nikogo bliskiego, czyli, że nadużywanie ma swoje bardzo poważne minusy.

3. Wprowadzenie strategii pomagających w zmniejszeniu głodu oraz budowaniu silnego systemu kontroli wewnętrznej. Czyli celem jest nauczenie się takich sposobów, by osoba uzależniona była w stanie pracować przed komputerem i powstrzymać się przed włączeniem gry, gdy ma obowiązki do wypełnienia.

4. Przepracowanie współwystępującej depresji / lęku / złości. Znacząca większość pacjentów ukrywa pod uzależnieniem trudne, negatywne emocje jak lęk, złość lub smutek. Dlatego też jednym z celów jest zmiana tego stanu rzeczy i przepracowanie negatywnych uczuć, a także pokazanie, że są inne, lepsze sposoby na nie, niż ucieczka w świat wirtualny.

5. Nauczenie się lub rozwinięcie umiejętności interpersonalnych. Większość osób nadużywających nie ma bliskich kontaktów z innymi, bo albo nie mieli ich wcześniej, albo stracili je przez niezwracanie na nich uwagi. Nie realne jest, by osoba spędzająca cale dnie przed komputerem miała prawdziwych, oddanych przyjaciół. Najzwyczajniej w świecie nie starcza na nich czasu. Dlatego celem terapii jest nauczenie czy przypomnienie osobie wychodzącej z nałogu jak dbać o innych czy rozwiązywać konflikty. W niektórych przypadkach także pokazanie w jaki sposób poznawać nowych ludzi.

6. Zapobieganie nawrotom. Terapia jest ograniczona w czasie i nie może trwać przez całe życie. Dlatego ostatnim celem jest nauczenie przewidywania sytuacji trudnych oraz wypracowanie innych sposobów na radzenie sobie z nimi. Klient po ukończonej terapii powinien umieć kontrolować środek lub zachowywać abstynencję.

Z uzależnienia można wyjść, odzyskać kontrolę nad swoim życiem. Czy terapia będzie skuteczna czy nie, zależy przede wszystkim od chęci klienta. Do terapii nie można nikogo zmusić. Natomiast osoby, którym zależy na wyjściu z nałogu, po terapii zwykle radzą sobie bardzo dobrze.

Często rodzina i przyjaciele osoby uzależnionej próbują na siłę jej pomóc. Oszukują otoczenie, maskują problem, opiekują się gdy jest pod wpływem środka, usprawiedliwiają nieobecności w pracy czy szkole. Paradoksalnie taki "parasol ochronny" roztoczony nad osobą z nałogiem bardziej jej szkodzi niż pomaga. Skoro nie ma żadnych konsekwencji nadużywania środka, po co cokolwiek zmieniać?

Jeśli w rodzinie jest osoba uzależniona, można co najwyżej wskazywać konieczność terapii. Przede wszystkim należy zadbać o siebie i swoje granice, nie pozwolić zawładnąć sobą i swoim życiem. Nie jest to łatwe przy jednoczesnej obserwacji staczania się kogoś bliskiego, dlatego czasami potrzebne jest podtrzymanie na duchu. Obecnie dostępność grup wsparcia lub terapii indywidualnej dla osób, których bliscy są nałogowcami, jest dość duża. Warto pamiętać, że przez zadbanie o siebie pomaga się i sobie i w długoterminowej perspektywie osobie uzależnionej.

Jeśli mieliby Państwo wątpliwości lub pytania odnośnie tekstu, przebiegu terapii czy wspierania osoby uzależnionej, chętnie na nie odpowiem. Zapraszam do kontaktu lub spotkania.